Een ongemakkelijke Sint Maarten

Sint Maarten door Antoon van Dijck

De voordeurbel ging en ik deed open. Buiten was het al donker en het regende. In het gelige schijnsel van de lamp bij onze voordeur stonden drie jongetjes van een jaar of 12/ 13 oud. Voordat ik iets kon zeggen, begonnen ze in hoog tempo iets te zingen:

"Sint Maarten, Sint Maarten, de koeien dragen staarten...."

Het was alweer afgelopen en verwachtingsvol werd ik aangekeken.

Het was zaterdag 10 november...

Ik stond ze even verbluft aan te kijken....

"Wie is Sint Maarten?", vroeg ik ze.

Ze reageerden verbaasd.

"Dat is gewoon een liedje..."

"Maar dat liedje gaat toch ergens over? Waarom zing je het anders?"

Blijkbaar deed ik iets ongehoords. Ze begonnen ongeduldig te stampvoeten.

"Je moet ons nu snoep geven..."

"Maar waarom zou ik jullie snoep geven? Voor die halve regel die je net hebt uitgespuugd? Bovendien, het is pas 10 november, Sint Maarten is op 11 november... Het slaat gewoon echt helemaal nergens meer op zo..."

De jongetjes dropen af. Voor de zekerheid liepen ze maar verder de straat in.

Ik ben nu een boze man en als deze kereltjes naar school fietsen, zullen ze mijn voordeur ongetwijfeld nog wel eens aanwijzen. Mogelijk dat er een vader of moeder hoofdschuddend uitlegt dat de wereld helaas nu eenmaal ook rotzakken zoals mijn persoon herbergt, maar dat ze daar vooral niets van moeten aantrekken.

Ik realiseer me dat we in een tamelijk bizarre tijd leven. Enerzijds probeert een deel van onze mede-Nederlanders zich steeds wanhopiger vast te klampen aan allerlei tradities, zoals Sint Maarten, Sinterklaas, kerst; pasen...anderzijds hebben we met ons allen deze zelfde tradities inhoudelijk zo ingrijpend uitgehold, dat ze eigenlijk geen enkele relatie meer hebben met waar ze eigenlijk uit voort komen. En veelal wordt het handhaven van deze tradities direct gekoppeld aan zoiets als "onze" identiteit.

Nou, als dit onze identiteit moet verbeelden, dan ga ik nog maar even een straatje om...

Sint Maarten is teruggebracht tot een gelegenheid om vooral snoep op te halen; sinterklaas is een wedrace tussen de verschillende opa's en oma's en de grootte van de cadeaus aan de kleinkinderen; kerst gaat over eten, pardon, exclusief eten (en opnieuw cadeaus maar nu onder de kerstboom) en pasen is iets met eieren zoeken in de tuin....

Dus, voor wie het weten wil.

Sint Maarten is een een Romeins soldaat die ergens in de 4e eeuw na Christus (leg ik ook nog wel een keer uit) bij de poort van de Franse stad Tours een arme bedelaar zag zitten. Het was erg koud, het sneeuwde en de bedelaar had nauwelijks kleding om zijn lijf te bedekken. Maarten kreeg medelijden met de man en sloeg met zijn zwaard zijn mantel (als Romeins officier had hij een lange, warme mantel omgeslagen) in tweeën. De helft gaf hij aan de bedelaar...

Waarom gaf hij niet de hele mantel? Dat was omdat in die tijd legerkleding voor de helft door de Romeinse keizer werd bekostigd en de andere helft door de soldaat zelf. Maarten was zich er dus van bewust dat hij alleen dat kon weggeven wat van hemzelf was: de helft van de mantel dus.

Maarten was geen christen. Dat veranderde toen hij later hoorde dat het Christus zelf was geweest die als bedelaar aan de poort van de stad had gezeten.

Het mooie van dit verhaal vind ik dat Maarten zich niet realiseerde wie er aan de poort als bedelaar had gezeten: hij kreeg medelijden met de man en hielp hem door hem zijn mantel te geven. Dat deed hij zonder aanzien des persoons. Hij zou voor iedereen hetzelfde hebben gedaan.

Heel menselijk en juist daardoor indrukwekkend.

Maar waarom dan 11 november? Géén idee. Men zegt wel dat dit de sterfdatum van Maarten is geweest. Dat zou zomaar kunnen. Ook vermoed men dat deze datum wel goed uitkwam omdat in Europa rond deze tijd ook een heidens vruchbaarheidsfeest werd gevierd, waarbij vuur werd rondgedragen. Het zou ook een bedelfeest geweest kunnen zijn voor armlastigen, om de wintermaanden door te kunnen komen.

En vandaag is het dan 11 november. Wereldwijd worden ook de miljoenen doden herdacht van de "Great War". Vrijwel een hele generatie jongemannen werd op de slagvelden in Frankrijk, Turkije en in Russische gebieden volslagen zinloos weggevaagd.

In die jaren (1914 - 1918) zullen Vlaamse kinderen rond de slagvelden bij Ieper vast wel eens hebben gezongen:

Sinte Maarten is zoo koud,

 

geef m'een turfjen of een hout,

 

om mij wat te warremen

 

met mijn blanken arremen!

 

geef wat, houd wat!

 

't ander jaartje weêr wat. 

(traditioneel Vlaams liedje voor Sint Maarten)

Ongemakkelijke teksten...