Meestal wordt er wat verbaasd gereageerd, maar het levert nauwelijks discussie op. Ons koningshuis staat nu eenmaal niet ter discussie en dat ik republikein ben, doet hier niets aan af. Ons koningshuis hoort bij Nederland zoals de tulpen, de molens en het voetbal. Als duidelijk wordt dat ik ook al niet van voetbal hou, kom ik in de categorie "raar" terecht. Nauwelijks een echte Hollander.
Het is niet anders.
Waar onze liefde voor het koningshuis en, meer specifiek de Oranjes, vandaan komt, het is mij een groot raadsel. De geschiedenis van ons vorstenhuis is één lange aaneenrijging van schandalen, buitenechtelijke kinderen, schaamteloze verrijking en sinistere machtsspelletjes. Hierin gingen ze met regelmaat zo ver dat "het volk" er soms schoon genoeg van had: meerdere keren werden de Oranjes zonder al teveel ceremonie, het land uitgeschopt. Maar, zoals het gaat met sentimenten, wanneer het jaren later slecht ging in het land, waren alle problemen met de Oranjes weer vergeten en werden ze weer terug gehaald als redders van het vaderland. We hebben dus, op zijn zachtst gezegd, een nogal ambivalente relatie met deze familie.
Maar onze koningin is toch integer? Zeker, dat idee heb ik ook. Vergeten we even de berichten van leden van de familie die gebruik maken van belastingparadijzen en de almaar doorgaande publicaties over de wilde sprongen van haar vader, zij leidt het huis als een moderne manager. En daar houden we wel van. Tenminste, dat heeft ook even geduurd, maar die, lange periode van wennen, vergeten we graag. Lang misten we de warme, moederlijke Juliana. Alhoewel, dezelfde warme, moederlijke eigenschappen brachten het koningshuis ook aan de rand van de afgrond. Nee, dan Wilhelmina, die stond als een rots...alhoewel die onbeweeglijkheid de democraten in het parlement soms behoorlijk zenuwachtig maakten....
Ik wil maar zeggen, het zijn net mensen....en de enige reden dat ze tot het hoogste ambt worden uitverkoren, komt doordat ze geboren worden in een specifieke familie: van Oranje. En voor bijna 40 miljoen euro per jaar vervult deze familie een ceremoniële functie. Eén van de rijkste families van Europa, trouwens. Geld dat ze voor het belangrijkste deel hebben vergaard door hun positie als leverancier van koningen en koninginnen. Ik kan niet anders dan dit als een achterhaald, archaïsch systeem benoemen.
Wat we blijkbaar massaal zijn vergeten, is dat Nederland ooit de eerste republiek was. Dat de rebellen uit Amerika, die zich vrijvochten van het Britse rijk, zich lieten inspireren door de organisatie van de staat zoals we hier in dit kikkerlandje hadden bedacht. Eén van de, toen, meest succesvolle staten op de wereld.
Een landje waar men een experiment aanging wat uniek was in de wereld: in plaats van dat de natuurlijke orde, als vanzelfsprekend werd bepaald door je afkomst, de familie van waaruit je werd geboren, zette men de eerste stappen in de richting van een heel andere ordening. Nog lang niet volmaakt en nog altijd deed afkomst er veel toe, maar steden, provincies en daardoor burgers, kregen wel degelijk een stevige vinger in de pap. En er was geen koning die vanuit zijn positie, door God gegeven, alle touwtjes in handen had.
Dit landje verliet het gebaande pad. Het begon te dromen van een andere ordening. Het begreep even dat iets was zoals het was, omdat niemand hier een vraag over wilde stellen. Dat iets al heel snel niet meer vanzelfsprekend is als men eens een andere richting op gaat.
Dat vraagt wel lef.
Voorlopig wordt er niet eens gediscussieerd als ik duidelijk maak dat ik republikein ben. We zijn een klein landje en gedragen ons ook steeds meer als zodanig.
We zijn bang.
