In de Volkskrant van vandaag, las ik een ingezonden commentaar door Ko Portengen. Hij is bestuurder van een zorgorganisatie in Deventer. Hij vertelt hoe hij in het Kröller Müller museum lang bleef staan kijken naar een schilderij van van Gogh: de aardappeleters. Hij realiseerde zich namelijk dat hij mogelijk naar een beeld van de toekomst van de ouderenzorg stond te kijken.
Hij refereert aan de sprong die de eigen bijdrage voor bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen per 1 januari 2013 heeft gemaakt. En die sprong is natuurlijk dramatisch. Dit zit met name in de fors toegenomen bijtelling van het eigen vermogen: deze is gestegen van 4 naar maar liefst 12 %. Dit betreft het zelf opgebouwde spaargeld, maar ook het vermogen vanuit het bezit van een eigen huis, welke in veel situaties (grotendeels) vrij is van hypothecaire lasten. De eigen bijdrage kan hierdoor per maand oplopen tot ruim € 2.100,- per maand.
Veel pijn zit natuurlijk in de vermogensbijtelling op basis van het bezit van een eigen huis. Dat is geen geld dat beschikbaar is, dat geld zit vast in de stenen. Noodgedwongen gaan kinderen van opgenomen ouderen daardoor soms over tot verkoop van het ouderlijk huis. Maar ook het jarenlang opgebouwde spaargeld, dat nu iedere maand wordt aangesproken om de bijdrage te kunnen betalen, roept weerstanden op. Immers, de oudere die zijn hele leven heeft gespaard, moet betalen. De oudere die nooit een cent heeft gespaard, blijft vrij van deze extra kosten. Dat steekt en dat is begrijpelijk.
Alhoewel het volkomen invoelbaar is dat ouderen die afgelopen maand de nieuwe eigen bijdrage voorgerekend kregen enorm zijn geschrokken, past relativering.
Het is algemeen bekend dat de kosten vanuit de AWBZ, de volksverzekering van waaruit onder andere de ouderenzorg wordt gefinancierd, substantieel stijgen. Onder invloed van de toenemende vergrijzing de komende decennia, zal deze stijging alleen nog maar verder toenemen. Dit betekent maatschappelijk een enorme druk om (financieel) deze kosten te blijven dragen. De AWBZ wordt de komende jaren ingrijpend herzien: veel zal worden overgeheveld naar de WMO en daardoor verantwoordelijkheid van de gemeente worden. Ook deze overheveling van verantwoordelijkheden en geld, gaat gepaard met een flinke bezuiniging. Het is dus voorspelbaar dat ook via deze route het voorzieningenniveau van de ouderenzorg onder druk komt.
We moeten daarom op zoek naar mogelijkheden om de toenemende zorgvraag maatschappelijk betaal- en beheersbaar te houden. Hierbij kan, wat mij betreft, ook de principiële vraag worden gesteld worden waarvoor het spaargeld dat door mensen is opgebracht, bedoeld is...Sparen doe je onder andere om een buffer te hebben voor periodes dat het onverhoopt financieel minder gaat. Een eigen huis was lang bedoeld als een "oudedagvoorziening". Deze motieven worden weer actueel in een tijd dat we maatschappelijk minder in staat zijn om de lasten collectief te dragen. Niet leuk, ik ga ook liever op vakantie, maar wel een kwestie van de "tering naar de nering" zetten.
Trouwens, zo komen we ook weer bij de aardappeleters van van Gogh terecht. Dat was nogal een andere tijd. Een tijd waarin er alleen sprake was van enige maatschappelijke opvang van behoeftigen, wanneer dit door rijke weldoeners of door de kerk werd georganiseerd. De overheid trok zich in ieder geval nauwelijks iets aan van ouderen, gehandicapten en (chronisch) zieken: je zocht het zelf maar uit. In een studie die ik ooit las naar de leefomstandigheden van een (zeer) rijke familie uit Haastrecht ("Pauline, de laatste Bisdom van Vliet"- 2001, Cor van Someren), werden de verschillen wel erg duidelijk: deze familie verdiende in 1869 per maand f 12.353,-, terwijl een arbeider gemiddeld f 165,- ...per jaar verdiende. Deze familie zorgde voor de mensen die direct bij hun familiebedrijf betrokken waren, maar verder ging de liefdadigheid niet en o wee wanneer je uit de gratie raakte... Zover is het in onze samenleving gelukkig nog lang niet.
We zijn op zoek naar een nieuwe balans. Dat betekent onvermijdelijk periodes van disbalans. Het is uitstekend om dit proces kritisch te volgen. Het creëren van schrikbeelden draagt echter zelden bij aan oplossingen.
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/3184/opinie/article/detail/3384225/2013/01/28/Kwetsbare-oudere-met-AOW-uitkering-staat-pijnlijke-armoede-te-wachten.dhtml
