Je zal toch
maar minister van volksgezondheid zijn.
Ik kan me voorstellen dat de wereld al
snel uitsluitend uit gezondheidsproblemen lijkt te bestaan. Werkelijk alles
wordt op jouw bordje gelegd en vragend kijken de kamerleden en vervolgens ook
het journaille (maar dit kan net zo goed in omgekeerde volgorde) jou aan voor
de oplossing.
Nu kwam de
politie weer naar buiten met de mededeling dat onze blauwe-petten brigade de afgelopen
jaren steeds vaker is geconfronteerd met verwarde mensen op straat. Over de
periode 2013 – 2014 was er zelfs sprake van een toename met 30% en dan hebben
we het over vele tienduizenden incidenten door ons hele land. In zijn analyse
gaf de korpschef mee dat het wel eens te maken zou kunnen hebben met de
bezuinigingen in de GGZ, waardoor het aantal opnameplaatsen in hoog tempo is
afgebouwd.
De minister
wist niet hoe snel ze de kamer moest schrijven dat de laatste conclusie wel erg
snel getrokken was: er zou net zo goed een verband met de economische crisis
(die door onze minister president net als beëindigd is verklaard, maar daar is
hij toch weer) of de onrust in de wereld (alsof de wereld in eerdere jaren een
vredig paradijs was) kunnen worden gelegd.
Feit is wel
dat het aantal opnameplaatsen (ik bedoel hiermee de opname in een kliniek of op
een PAAZ) sinds 1980 spectaculair aan het afnemen is. Bevonden we ons in 1980
op de wereldranglijst met 170 bedden per 100.000 bewoners nog op
de 2e plaats, in 2009 waren we op deze ranglijst, met 139 bedden per
100.000 bewoners, al gezakt tot de 10e plaats. In een bestuurlijk
akkoord uit 2008 is indertijd afgesproken dat we in 2020 nog eens 30% van het
aantal bedden hebben gesloten. Metingen leren ons dat de bestuurders van de
GGZ-instellingen zich hier braaf aan houden: we gaan die 30% waarschijnlijk
eerder dan 2020 halen….
Het zou
echter oneerlijk zijn om deze maatregel uitsluitend toe te schrijven aan de
bezuinigingsdrift van onze bewindslieden. Er is natuurlijk meer aan de hand. De
behandeling van psychiatrische ziekten vinden, ook vanuit de behandelinhoud
geredeneerd, liefst zoveel mogelijk in de eigen thuissituatie plaats. De
ontwikkeling van verbeterde medicatie en nieuwe behandelmethodieken
(fact -,
IHT-teams), maken dit ook beter mogelijk. Een opname is wellicht soms
noodzakelijk, maar die zou zich moeten beperken tot crisisinterventie: Goffman
leerde ons in zijn weergaloze studie naar “totale instituties” in de jaren ’60 al, hoe ziekmakend langdurige opnames kunnen zijn.
In die zin is de beweging naar kleinere psychiatrische ziekenhuizen en het
behandelen vanuit ambulante teams in de wijk een volstrekt logische.
Tegelijkertijd
moeten we erkennen dat de samenleving er
de laatste decennia niet eenvoudiger op is geworden. Technische ontwikkelingen
volgen elkaar snel op; het nieuws van iedere willekeurige plek op de planeet
is, door social media, vaak binnen seconden overal verspreid; door ontkerkelijking,
individualisering en dergelijke tendensen, zijn mensen steeds meer op zichzelf
aangewezen; de verzorgingsstaat wordt in hoog tempo afgebroken en de overheid
maakt een terugtrekkende beweging en, sinds meerdere jaren, groeit de armoede
in Nederland en worden steeds meer mensen afhankelijk van voedselbanken, etc.
De kans dat mensen “buiten de boot” gaan vallen, wordt dan ook steeds groter.
De minister
heeft dus gelijk wanneer zij in haar reactie aangeeft dat de toename van
verwarde mensen op straat, niet perse een gevolg is van de bezuinigingen in de
GGZ. Deze hebben wel degelijk ook een inhoudelijk karakter. Tegelijkertijd zal
ook deze minister zich er rekenschap van moeten geven dat onze samenleving in
hoog tempo verandert en dat een toenemend aantal mensen hierdoor kind van de rekening
dreigt te worden.
Mensen over
wie we ons zorgen zouden moeten maken.
Mensen die
er op zouden moeten kunnen vertrouwen dat we er voor hen zijn.
Dan zou ze
niet verwijzen naar een economische crisis of de onrust in de wereld, maar ze
zou er beter aan doen haar collega’s en maatschappelijke partijen om hulp te vragen:
ik kan het niet alleen….
