Antiek!

Vanmiddag hebben wij in onze hal een telefoon opgehangen.

Voor de schare jongere lezers: ik bedoel dat zwarte apparaat op de foto. Dat heette vroeger de telefoon. 

Laten we het apparaat eens goed bekijken. Om te beginnen het materiaal waar het toestel van gemaakt is. Dat heet bakeliet. Bakeliet is de eerste kunststof die industrieel werd toegepast. Het is keihard en voelt anders dan plastic. Toch is het een soort plastic, tenminste, een oude vorm hiervan. Zoals je ziet, er werden telefoons van gemaakt, maar ook WC-brillen, hittebestendige handvatten aan pannen, radiotoestellen en ga zo maar door. Ze heeft altijd een bruin-zwarte kleur.

Dan zie je een gekruld snoer. Die is belangrijk. Zonder snoer geen verbinding. Dat was nog zo in die tijd: we kenden nog geen bluetooth, wifi en andere vormen van snoerloos contact. Deze telefoon heeft een heel lang snoer. Dat was makkelijk want dan kon je nog een stukje lopen of ergens gaan zitten.

Het snoer verbindt de hoorn met het eigenlijk toestel. De hoorn ligt op het toestel. Om te bellen, pak je deze op en zet de ene kant van de toeter aan je oor en de andere houd je voor je mond. Dat moest je wel goed doen, anders zat de microfoon voor je oor en de luidspreker voor je mond. Wat helpt: de microfoon zit altijd aan de zijde waar het snoer aan de hoorn vastzit.

Dan het toestel. Het meest valt natuurlijk de draaischijf op met daarin de cijfers 0 tm 9. Hiermee draaide je het telefoonnummer dat je wenste te bellen. Dat is nogal een omslachtig gebeuren, want als het nummer 0182-537803 is, dan moet je steeds je vinger in het cijfer van de draaischijf plaatsen dat je wilt draaien. Vervolgens draai je de schijf naar rechts tot hij niet verder kan. Dan haal je je vinger uit de draaischijf en de schijf loopt met een licht ratelend geluid terug naar zijn uitgangspositie. Vervolgens plaats je je vinger in het volgende cijfer van het telefoonnummer. En zo ga je dus door tot je alle cijfers hebt gehad en, als het goed is, maak je verbinding. Het duurt even, maar ook hier baart oefening kunst: uiteindelijk draai je in een razend tempo de cijfers van het telefoonnummer.

Maar, dat toestel hangt aan de muur? Zit dat dan vast? Jazeker. Het zit met meerdere schroeven stevig vast in de muur. Je kan het dus niet meenemen. Dat zou ook onzinnig zijn omdat het toestel op deze plek is aangesloten op het telefoonnetwerk: koperen draden die langs alle huizen getrokken zijn en zo huizen, dorpen, steden en landen met elkaar verbindt. Dat toestel moet dus aangesloten zijn op die koperen draadjes, anders kan je niet bellen.

Huizen hadden over het algemeen één telefoon. En die werd door het hele gezin met elkaar gedeeld. Dat wil zeggen, zo ging het bij mij thuis: pa hield scherp in de gaten of we niet teveel belden en als we al eens iemand belden, dan maakte hij duidelijk dat het gesprek kort en zakelijk moest zijn. 

Omdat de telefoon op een centrale plek stond, vaak de huiskamer of de hal, kon iedereen meeluisteren als je telefoneerde.

Ik weet het, we kijken naar een toestel uit zo'n beetje de middeleeuwen. Totaal verouderd en geheel niet meer passend in onze moderne tijd. 

Een museumstuk.

Dat is het.

Om het op te hangen, moest ik het toestel openschroeven. Aan de binnenzijde ws een sticker geplakt waarop de tekst:

"made in june 1962..."

Ik ben geboren in juni 1962...