richtsnoeren zorggroepen

De NMA en NZa publiceerden vanmorgen de langverwachte richtsnoeren zorggroepen. Voor mensen die deze discussie niet volgen, een onmogelijke zin. Waar gaat het om. Zoals natuurlijk wel bekend, wordt reeds enkele jaren de marktwerking in de zorg door de (centrale) overheid gestimuleerd. Dat betekent een enorme verschuiving in verhoudingen. De zorg wordt een markt en op een markt gelden de spelregels van de marktwerking. Zonder hierover een complete verhandeling te willen schrijven, komt het er op neer dat zorgaanbieders, verzekeraars, zorggebruikers allemaal marktpartij zijn geworden. Ideële gedachte achter deze beweging is dat de zorg hierdoor goedkoper en kwalitatief beter zal worden. Immers, wanneer een klant kan kiezen tussen zorginstellingen op basis van prijs en kwaliteit, zullen die zorginstellingen er wel voor zorgen dat deze twee goed in balans zijn. De zorgmarkt is wel een ingewikkelde. In de eerste plaats omdat de overheid nog volop bezig is om de kaders hiervoor te ontwikkelen. Ziekenhuizen mogen bijvoorbeeld nog maar voor een beperkt deel van hun "produkten" handelen als marktpartij, het overgrote deel is nog stevig gereguleerd in een, overigens uiterst complex en ondoorzichtig financieringssysteem (wat men zo transparant heeft pogen te maken dat nog maar weinigen snappen hoe het exact werkt). Thuiszorgorganisaties begonnen hun oorspronkelijke zorgregio's los te laten en ook hierbuiten produkieafspraken met zorgverzekeraars te maken. In het gebied van een andere thuiszorgorganisatie dus. Dan krijg je concurrentie. Maar waar concurreer je nu precies op? Met alle respect, maar de ene thuiszorgorganisatie lijkt toch verdraaid veel op de andere, de thuiszorgcliënt heeft veelal geen idee van de prijzen. Eigenlijk lijkt het enige wat nu nog telt, de vraag om direct geholpen te kunnen worden.
Het gaat dus met horten en stoten, die ontwikkeling van de marktwerking. Zoals dat gaat, de beleidsrichting kent voor- en tegenstanders. Binnen het kabinet wat nu gesmeed wordt, is dit nog een spannende: CDA en VVD zijn grote voorstanders van marktwerking binnen de zorg, de PVV is verklaard tegenstander (maar inmiddels ook bekend opportunist met het machtscentrum binnen bereik).
Terug naar de richtsnoeren zorggroepen. Zoals gezegd, zorg is een ingewikkelde markt. Cliënten (de NZa spreekt halstarrig over patiënten, wat een vreemd begrip is voor een markt) met een aandoening, met name een chronische aandoening, maken nu eenmaal gebruik van meerdere zorgaanbieders: thuiszorg, ziekenhuis, huisarts, fysiotherapeut, etc. Voor de cliënt is het dan ook cruciaal dat deze aanbieders onderling samenwerken. In vaktermen, dat er ketenzorg wordt geboden. Om te voorkomen dat die ene cliënt niet voortdurend moet schipperen tussen alle loketten. Dat klinkt logisch, maar diezelfde partijen verhouden zich steeds meer tot elkaar als marktpartijen. In een regio zijn soms wel 6 thuiszorgorganisaties actief, verschillende ziekenhuizen, vele huisartsen, en ga zo maar door. Hoe organiseer je dan samenwerking als je ook elkaars concurrent bent? Bovendien, als je wel komt tot intensieve samenwerking tussen een aantal aanbieders, hoe verhoudt zich dit dan tot b.v. een vraagstuk als kartelvorming? Een aanbieder die niet bij de samenwerking hoort, kan hier toch ernstig bezwaar tegen maken. Kortom, hobbels en kuilen. Waar, voor de introductie van de markt, vaak al heel intensief werd samengewerkt, zie je nu nogal eens verzuring in de verhoudingen ontstaan. En die cliënt? Die heeft hier over het algemeen heel weinig invloed op. Het is vaak nog een uitgesproken aanbiedersmarkt.
De richtsnoeren proberen een weg te wijzen door dit mijnenveld. Ze geeft definities, kaders. Uiteraard in een vrijwel onleesbare, ambtelijke taal. Ik ben zeer benieuwd hoe het veld gaat reageren. En de cliënten? Ik weet het niet, maar de hele beweging lijkt mij vaak nog ver van hen af te staan.