Het was even zoeken. Mijn afspraak was in een wooncomplex midden in een woonwijk in Arhus, Denemarken. Het was een complex met seniorenwoningen, enkele welzijnsvoorzieningen, een apotheek en er zetelden enkele huisartsen. Ik dwaalde wat door het complex. Toevallig kwam ik op een afdeling waar ik al snel in de gaten kreeg dat de bewoners dementerend waren. Dat verraste me: in Denemarken probeert men dementerenden en niet-dementerenden gemengd te laten wonen. Ik had een afspraak met Tessa Dal, "key person demensi". Ze vertelde mij over het Deense systeem en hoe dementerende bewoners gewoon tussen de andere bewoners bleven wonen. Ik luisterde beleefd naar haar verhaal. Ik vroeg haar naar de afdeling met alleen dementerende bewoners en ze viel even stil. Toen stond ze op en wenkte me haar te volgen. Ze liep regelrecht naar deze afdeling. Ik zag een gang waarop verschillende appartementen uitkwamen. De appartementen waren keurig ingericht en de bewoners liepen over de afdeling en door de appartementen. Ze waren allemaal dement. Tessa vertelde ondertussen dat ze deze bewoners samen op één afdeling hadden ondergebracht. Dit onder druk van de niet-dementerende bewoners. De overlast die een dementerende buurman of buurvrouw vaak gaf, gaf heel veel spanningen in het complex. Zoveel, dat men de dementerende bewoners had geconcentreerd in één gang. Wat opviel was dat de bewoners volkomen vrij waren om door het hele complex te lopen of zelfs naar buiten te gaan.
In Denemarken is het opsluiten van bewoners op gesloten afdelingen, bij de wet verboden. Ik had dan ook al bij eerdere studiereizen allerlei oplossingen gezien om bewoners binnen te houden, zonder dat de voordeur was afgesloten. Zo zag ik een keer in een kleinschalig project een inktzwart vloerkleed voor de voordeur liggen. Een begeleidster vertelde dat de meeste bewoners dachten dat dit een gat was en ze durfden er dan ook niet op te gaan staan. Een andere keer trof ik een kleinschalig project waar de voordeur alleen via een smalle, hoge trap te benaderen was. Die trap was onmogelijk door de bewoners te beklimmen. Ze vermeden hem.
Ik vroeg Tessa of het gemeentebeleid (in Denemarken is het dementiebeleid een verantwoordelijkheid van de gemeente) het toestond dat dementerende bewoners niet tussen de andere bewoners in het complex wonen, maar geconcentreerd op één gang. Dat lag zeer gevoelig, legde ze mij uit. De wethouder was, zo had hij onlangs nog duidelijk gemaakt, een tegenstander van concentratie. Hij stond een model voor waarbij dementerende mensen volop deel bleven uitmaken van de samenleving. De spanning tussen de bewoners was echter zo hoog opgelopen, dat ze uiteindelijk toch voor deze oplossing hadden gekozen. Als een ambtenaar het zou zien....dan was het gegarandeerd hommeles.
Ik zei haar het dan toch bewonderenswaardig te vinden dat de dementerende bewoners zo vrijuit overal konden gaan en staan. Dat vond Tessa nu weer een vreemde opmerking: als een bewoner die vrijheid niet meer had, wat hield je dan nog over. Trouwens, wat hield haar werk dan nog in. Zij was toch verantwoordelijk voor het welzijn van de bewoners? Nou, als iemand onrustig was, dan trok ze haar jas aan en liep ze soms urenlang met die bewoner door de wijk. Dat ging altijd goed.
Ze liet mij wat in verwarring achter.
Het verslag van mijn studiereis is te downloaden op: www.erik-zwart.com
Geen opmerkingen:
Een reactie posten